Szanowni Państwo,

przekazujemy Państwu podsumowanie merytorycznych dyskusji oraz wnioski końcowe wypracowane podczas kolejnej- już 13-ej – , edycji Forum Gospodarczego TIME. Odbyło się ono w dniach 8-11 marca 2021 roku, ze zrozumiałych powodów w formule konferencji on-line. Celem organizatorów oraz Rady Programowej Forum była integracja wysiłków krajowych i zagranicznych organizacji przedsiębiorstw, stowarzyszeń zawodowych, izb gospodarczych oraz regulatorów wokół ustanowienia cyfrowego ładu gospodarczego UE – „Europa 2030”. W minionym roku europejskie organizacje biznesowe wielokrotnie interweniowały i apelowały w instytucjach UE i w gronie rządów państw członkowskich UE o pilne dopasowanie ekosystemu prawnego do potrzeb rozwojowych przemysłu oraz o realizację funduszu odbudowy gospodarki UE dotkniętej pandemią wirusa Covid-19. Dlatego program 4 dni tegorocznego Forum poświęcony został w całości zagadnieniom cyfryzacji i Krajowego Planu Odbudowy (KPO), infrastruktury sieciowej, gospodarki UE 2030, przemysłu 4.0, cyfryzacji systemu finansowego oraz usług cyfrowych.

Wielkość rynku Unii Europejskiej daje krajom członkowskim i jego społeczności nowe szanse rozwojowe. Jednak skorzystanie z nich wymaga ścisłej współpracy i szybkiej modernizacji wspólnotowych ram regulacyjnych. Tylko wspólne i zgodne działanie całego środowiska związanego z technologiami ICT pozwoli przyspieszyć przechodzenie od koncepcji do praktycznego wdrożenia zharmonizowanych rozwiązań oraz umiejętnego i efektywnego wykorzystania planu odbudowy EU.

Pandemia koronawirusa zmusiła nas do organizacji 13-go FG TIME w trybie on-line. Wadą tego rozwiązania jest brak możliwości swobodnej dyskusji i wymiany doświadczeń w kuluarach. Cyfrowe narzędzia dostępne na wirtualnej platformie FGTIME wprawdzie są bardzo innowacyjne, ale nie zastąpią fizycznego kontaktu. W tej sytuacji udostępniliśmy Państwu na stronie Forum (http://14.fgtime.pl/) wszystkie nagrania tegorocznych prezentacji, przemówień i dyskusji eksperckich. Każdy z Państwa może ponownie wysłuchać i obejrzeć interesujące pozycje programu Forum.

Poniższe podsumowanie i wnioski są naszą autorską esencją prezentacji i dyskusji z tegorocznego Forum.

Jednocześnie zachęcamy do aktywności i zaangażowania na rzecz rozwoju środowiska ICT, a tym samym kontynuowania budowy innowacyjnej, cyfrowej gospodarki UE. Zachęcamy do przesyłania swoich uwag, sugestii i konkluzji – również krytycznych. Niewykluczone bowiem, że nawet zmiany doraźnie oceniane jako niepotrzebne czy nawet niebezpieczne – w dłuższej perspektywie mogą posłużyć mądremu, przydatnemu i skutecznemu kształceniu i budowie gospodarki UE.

Podsumowanie programowe

Program 13 FG TIME oparto na głównych wnioskach z poprzedniej edycji Forum, które wybrzmiały bardzo jednoznacznie i zostały doprecyzowane w ciągu minionego roku: Złożyły się nań:

aktywne włączenie polskiej gospodarki w proces budowy Zielonego Ładu, ponieważ UE daje polskim przedsiębiorstwom możliwość utrzymania tempa rozwoju gospodarczego, opartego o czerpanie korzyści z członkostwa w UE,
podejście do Krajowego Planu Odbudowy jako programu budowy zielonej sieciowej gospodarki,
założenie, że podstawą technologiczną zielonej transformacji jest cyfryzacja, a warunkiem efektywnego wykorzystania środków przeznaczonych na ten cel jest zdefiniowanie technologii cyfrowych, które staną się naszą regionalną specjalizacją,
ocena polskich przedsiębiorstw jako konkurencyjnych wobec wielu firm zagranicznych, ale ukierunkowanych na stałe zwiększanie i rozbudowywanie wzrostu produktywności poprzez wchodzenie w ekosystemy długofalowej współpracy,
doświadczenie cyfryzacji krajowego systemu finansowego i walutowego wymagające kontynuowania jako niezbędny element całego procesu cyfryzacji i na rzecz realizacji strategii Zielonego Ładu.

Analiza zakresu tematycznego dotychczasowych edycji FG TIME wskazuje, że spektrum tematów poruszanych przez środowisko firm cyfrowych stale się poszerza. Firmami cyfrowymi staje się większość zakładów produkcyjnych. Sieć cyfrowa to kluczowy czynnik przesądzający o efektywności rozwoju technologicznego i zarządzania każdą infrastrukturą sieciową. To samo można powiedzieć o większości firm sektora usługowego i finansowego. Istotą dominującej części innowacji są wdrożenia technologii cyfrowych. Warunkiem koniecznym ograniczenia negatywnego oddziaływania gospodarki na środowisko i klimat jest cyfryzacja. Istotą rozwoju przemysłu 4.0 jest przekształcenie każdego zakładu produkcyjnego w element sieci IoT.

Cyfryzacja powinna stać się polityką horyzontalną stanowiącą fundament strategii rozwoju społeczno-gospodarczego kraju, Cyfryzacja to jednocześnie podstawowe narzędzie podnoszenia produktywności poprzez wzrost innowacyjności.

Propozycje europejskich organizacji przedsiębiorstw cyfrowych oddziałują pozytywnie na wzrost PKB. Uważamy, że kształt polityki cyfryzacji przesądzi o tym, czy i w jakim stopniu poszczególne kraje członkowskie UE osiągną w roku 2030 oczekiwane cele i związany z nimi poziom dobrobytu i dobrostanu. Według organizatorów Forum jest całkowicie realnym, by PKB Polski per capita w roku 2030 osiągnął poziom ok. 90% średniego PKB UE.

Środowisko przedsiębiorstw cyfrowych oczekuje od polskiego rządu działań, które wymagają:

modernizacji obowiązującego prawa w sposób spójny z aktualizacją prawa UE,
działań na rzecz zwiększenia podaży nowoczesnej infrastruktury sieciowej,
wsparcia ze środków publicznych programów budowy specjalizacji cyfrowych w Polsce.

Rok 2020 przyniósł nam długo oczekiwaną deklarację zmiany polityki energetycznej i zapowiedź przełomu w niej. Dlatego też nadal aktualne są postulaty zawarte w Strategii Energetycznej KIGEiT z 2014 roku. Dyskusje panelowe ujawniły, że nastąpiło znaczące zbliżenie stanowisk firm energetycznych i cyfrowych. W opiniach na temat optymalnej drogi rozwoju systemu energetycznego dominowały rozwiązania cyfrowe. W szczególności, środowisko ICT podkreślało, że transformacja technologiczna energetyki w pierwszym rzędzie powinna zapewnić gospodarce przychody w pełni uzasadniające niezbędne inwestycje. Podkreślono, że konieczne jest pełniejsze zaangażowanie drobnego kapitału prywatnego w moce wytwórcze i inwestycje infrastrukturalne w systemie energetycznym kraju.

Dyskusjom na temat cyfryzacji sektora finansowego ponownie poświęciliśmy cały dzień. Wyłania się z nich wniosek, że istotnym hamulcem rozwoju gospodarki cyfrowej jest opór przed wprowadzeniem do obiegu pieniądza cyfrowego. Polityka powstrzymywania prowadzona przez władze państwowe ma podobne przyczyny, jak w wypadku energetyki. Społeczna atrakcyjność waluty cyfrowej o skończonej liczbie jednostek monetarnych takich jak bitcoin polega na tym, że żaden rząd nie może spowodować jej inflacji poprzez nowe emisje. Jej rosnąca popularność to wyraz nadziei, że bitcoin i inne waluty cyfrowe nie mogą być zdewaluowane ani znacjonalizowane. Globalny pieniądz cyfrowy o z góry ograniczonej liczbie jednostek monetarnych mógłby odzwierciedlać fakt ograniczonych zasobów, np. zasobów Ziemi. Tego typu pieniądz jest w pewnym sensie deflacyjny. Technologia blockchain pozwala już na bezpieczną globalizację tego typu instrumentów, a dalsze postępy w cyfryzacji mogą prowadzić do powstania globalnego systemu walut cyfrowych.

Społeczność przedsiębiorstw cyfrowych była w tym roku skupiona na sprawach bieżących, dotyczących ich otoczenia lokalnego, do czego istotnie przyczyniła się pandemia. W tegorocznej dyskusji – będącej kontynuacją poprzednich edycji FG TIME – zwrócono uwagę na temat przyszłości przedsiębiorstw w UE. Potrzebujemy pogłębionych refleksji na temat:

nadchodzących zmian w prawie ochrony konkurencji i tworzenia warunków do rozwoju koopetycji,
ekonomii skali oraz szans jakie w tym zakresie daje udział w europejskich platformach cyfrowych i sieciach współpracy przemysłowej,
europejskiej i regionalnej strategii wzrostu innowacyjności i produktywności przedsiębiorstw,
szans biznesowych, jakie niesie ze sobą strategia Zielonego Ładu UE,
skutków niskiej kultury współpracy gospodarczej.

Prezentacje i dyskusje zawierają dużą liczbę wniosków i postulatów, które zestawiliśmy w formie jednozdaniowych tez wspartych pogłębioną argumentacją.

Przebieg dyskusji

Cyfryzacja i Krajowy Plan Odbudowy

Obrady 13 Forum otworzył Premier Mateusz Morawiecki wskazując na usytuowanie i rolę cyfryzacji w przygotowywanym Krajowym Planie Odbudowy. Wyraził oczekiwanie „żeby KPO był prawdziwym impulsem rozwojowym”. Filarem tego planu ma być „skokowy wzrost wydatków na szeroko pojętą cyfryzację kraju”.

Program obrad umożliwił uczestnikom Forum na odniesienie się i skomentowanie propozycji rządowych. Nasze środowisko ma wiele pomysłów i inicjatyw, dzięki którym wsparcie budżetowe może być efektywnie wykorzystane. Dyskusje merytoryczne ujawniły również pewne różnice poglądów i interesów, co oznacza, że wybór rozwiązań korzystnych dla całości społeczności wymaga dialogu i kompromisu. Potrzebujemy jakościowo lepszej współpracy opartej na kulturze racjonalnej dysputy, by wypracowywać rozwiązania godzące różnice interesów.

Każdy z czterech dni obrad Forum zgodnie z założeniami zgromadził inne grupy przedsiębiorstw i interesariuszy. W dniach poświęconych infrastrukturze i finansom dominowały wątki regulacyjne, a w dniach dedykowanych przemysłowi i usługom więcej miejsca poświęcono innowacyjności.

Dyskusje tegorocznego Forum zostały zdominowane przez 2 tematy – najbliższą przyszłość polskiej gospodarki oraz wielkie transformacje sieciowe.

Infrastruktura sieciowa

W dniu poświęconym infrastrukturze omówiono warunki konieczne do cyfryzacji wszystkich sieci infrastrukturalnych gospodarki – czyli inwestycjom w sieci komunikacji elektronicznej piątej generacji (5G). Środowisko operatorów telekomunikacyjnych po raz kolejny zgłosiło szereg uwag krytycznych do rządowej koncepcji budowy (aktualizacji?) Krajowego Systemu Cyberbezpieczeństwa. Przedmiotem krytyki był zamiar ustawowego wzmacniania pozycji konkurencyjnej państwowego operatora telekomunikacyjnego, m.in. poprzez jego dostęp do kluczowych zakresów częstotliwości pasma radiowego. Tematy dyskusji silnie rezonowały w publikacjach medialnych, które ukazały się po FG TIME. Trafne podsumowanie dyskusji na temat perspektyw poprawy polityki przyspieszonego rozwoju sieci 5G można znaleźć na portalu TELKO.in ( Czy z #Polskiego5G będzie chleb? – TELKO.in ).

Równie dużo miejsca poświęcono kwestii cyfryzacji sieci energetycznych, a właściwie całego systemu energetycznego. Przedstawiciele zarządów spółek Skarbu Państwa wskazywali na potrzebę szybkiej cyfryzacji sieci elektroenergetycznych. Rozwój inteligentnej warstwy pomiarowej (AMI – Advanced Measurement Infrastructure) i wykonawczej (Smart Grid) wymaga odpowiedniego otoczenia rynkowego i regulacyjnego. Trudno uzasadnić opłacalność inwestycji w AMI bez uwolnienia taryf w segmencie gospodarstw domowych. Postulowano również niezwłoczne otworzenie rynku taryf dynamicznych. Aby mechanizmy rynkowe zadziałały zgodnie z oczekiwaniami, konieczna jest dezintegracja pionowa koncernów energetycznych. Rzeczywiste otworzenie systemu energetycznego na przyspieszone inwestycje prywatne w OZE wymaga również rozproszenia rynku bilansującego. Mechanizmem wspierającym realne zmiany mogą być również lokalne taryfy strefowe oraz otworzenie rynku lokalnego bilansowania.

W opinii środowiska cyfrowego, opublikowana właśnie Polityka Energetyczna Polski 2040 (PEP 2040) jest niespójna i nie przyczyni się do przyspieszonego rozwoju rozproszonej energetyki opartej na OZE.

Inwestycje w energetykę jądrową doprowadzą do dalszego wzrostu kosztów energii elektrycznej i utraty konkurencyjności polskiego przemysłu produkcyjnego. PEP 2040 jest oparta na błędnych przesłankach ekonomicznych dotyczących potencjału wzrostu inwestycji w OZE, nie uwzględnia spadku kosztów energii elektrycznej z OZE do poziomu poniżej 20$/MWh oraz rzeczywistych kosztów energetyki jądrowej w perspektywie roku 2040. PEP 2040 nie uwzględnia również dynamiki spadku kosztów krótko- i długoterminowego magazynowania energii elektrycznej, co łącznie oznacza, że po roku 2040 energetyka jądrowa stanie się hamulcem rozwoju gospodarczego kraju. W pracach nad PEP 2040 nie wzięto pod uwagę efektywności ekonomicznej cyfrowych mechanizmów bilansujących (DSR i bilansowanie lokalne).

W perspektywie roku 2040 wpływ kosztów energii elektrycznej na całkowite koszty produkcji będzie wielokrotnie wyższy niż obecnie. Podstawą rozwoju cyfrowego, przemysłu 4.0, elektromobilności i gospodarki wodorowej jest tania, oparta na OZE i magazynach energii, zarządzana cyfrowo energia elektryczna. Jego istotą i sensem jest spójność technologii sieciowych na poziomie produkcyjnym, dystrybucyjnym, technologicznym i systemowym.

Jeśli dojdzie do realizacji planu jądrowego, po roku 2040 zaczniemy odczuwać negatywne skutki ekonomiczne tej decyzji. PEP 2040 nie uwzględnia faktu, że dysponujemy w kraju technologiami produkcji OZE i przemysłem przygotowanym do produkcji elektronicznych systemów mocy. Technologię jądrową będziemy musieli kupić za granicą, zabierając istniejącym w Polsce zakładom produkcyjnym perspektywę rozwoju produkcji osprzętu i oprogramowania dla energetyki opartej na OZE.

PEP 2040 w swej istocie stoi w opozycji do strategii cyfrowego rozwoju i w istotnej części nie zostanie zrealizowana. W warstwie deklaratywnej jest zapowiedzią przełomu i zwrotu w kierunku energetyki opartej na OZE, ale w swej istocie jest jedynie zapowiedzią redukcji emisji gazów cieplarnianych. W warstwie sieciowej jest kontynuacją dotychczasowej polityki opartej na scentralizowanym systemie zarządzania energią. W PEP 2040 eksploatowany jest argument konieczności zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego, ale w rzeczywistości prowadzi zaprezentowana strategia do dramatycznego zmniejszenia poziomu tego bezpieczeństwa.

W większości dyskusji prowadzonych w panelach o tematyce infrastrukturalnej sygnalizowano, że sieciowe technologie cyfrowe są efektywnymi i dostępnymi narzędziami, które powinny być wykorzystanie do transformacji gospodarczej i rozwiązywania nadciągających kryzysów: klimatycznego, ekologicznego i kolejnych pandemii. Wskazywano, że główne problemy współczesności mają charakter globalny i wymagają znacznie ściślejszej współpracy międzynarodowej j we wszystkich dziedzinach życia społeczno-gospodarczego.

Gospodarka UE 2030

W prezentacji programowej KIGEiT przedstawiła główne wyzwania, na które musimy znaleźć właściwe odpowiedzi, by utrzymać dotychczasowej tempo wzrostu. Członkowie Izby sygnalizują, że udana cyfryzacja to taka, w której generowane przychody będą wyższe od kosztów. Absolutnie fundamentalne znaczenie dla utrzymania konkurencyjności polskiej gospodarki ma otworzenie systemu energetycznego na inwestycje prywatne, w szczególności MŚP i prosumentów. Tylko wtedy wydatki na inteligentne sieci (Smart Grid) spotkają się z korzyściami po stronie przychodowej. Zwracamy uwagę, że minął już czas wielkich zakładów przemysłowych i dopasowanych do ich potrzeb wielkich elektrowni. Współczesny przemysł oparty jest na rozwiązaniach sieciowych i złożonych sieciach wartości. Tworzone są głównie przez wysoko specjalizowane firmy łączące się w koncerny globalne i występujące pod wspólną marką. W UE rozpoczyna się proces łączenia sieciowego MŚP. Polska ma szanse i możliwości być w gronie światowych liderów tego procesu. Warunkiem powodzenia jest podniesienie poziomu komunikacji pomiędzy środowiskiem przedsiębiorstw wysokich technologii i administracją państwową. W drodze merytorycznej dyskusji powinniśmy uzgodnić listę specjalizacji regionalnych oraz strategię ich budowy. Sieci przedsiębiorstw mogą skonsumować swój potencjał konkurencyjności tylko po osiągnięciu odpowiedniej skali, której nie ma żaden kraj UE, w tym również Niemcy.

Gospodarka UE potrzebuje nowej filozofii dystrybucji kompetencji i odpowiedzialności za podejmowane działania. Prawo regulujące działalność gospodarczą powinno sprzyjać integracji ekosystemów sieciowych. Pomysły polityczne w rodzaju Europy dwóch prędkości czy też Europy państw narodowych abstrahują od realiów ekonomii skali. To przepisy na dalsze spowolnienie rozwoju, spadek konkurencyjności naszego kontynentu i utratę suwerenności (nie tylko) cyfrowej. Wraz z postępami globalizacji krótkoterminowe gry interesów polityków państw członkowskich UE stają się coraz bardziej szkodliwe dla wszystkich gospodarek UE. Konsekwencją tej oceny powinny być zmiany w otoczeniu kształtującym interesy ekip rządzących, głównie wewnątrz tych krajów.

Przemysł 4.0

Powszechna cyfryzacja zaowocowała wzrostem produktywności technologicznej, co dzięki polityce gospodarczej UE może przełożyć się wzrost produktywności małych przedsiębiorstw. Dyskusja w gronie uczestników dnia poświęconego przemysłowi 4.0 dowodzi, że zarówno administracja jak i przedsiębiorstwa są świadome, iż jego istotą w warunkach polskich jest przyspieszona cyfryzacja MŚP. Prezentacje tematyczne podkreślały kluczowe znaczenie rozwoju infrastruktury komunikacji elektronicznej 5G oraz dostępność taniej energii, warunkującej opłacalność inwestycji w IoT w sektorze MŚP. Wydaje się, że nowy ustrój prawny UE będzie realnie premiował łączenie się MŚP w ramach europejskich sieci przemysłowych. Stąd postulat, by dzięki przyspieszonemu rozwojowi 5G i stosownym ułatwieniom prawnym, rynek sieciowy UE był bardziej dostępnych dla polskich MŚP. Postulujemy wsparcie dla:

budowy interoperacyjnych systemów informatycznych tworzących bazy danych, informacji i wiedzy – niezbędnych dla wdrażania systemów gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ);
harmonizacji norm gwarantujących interoperacyjność, dostępność i dopasowanie sieci przemysłowych I 4.0 do potrzeb sektora MŚP;
tworzenia warunków do europejskiej konsolidacji sieci telekomunikacyjnych w skali odpowiedniej do potrzeb przemysłu, infrastruktury i usług powszechnych;
modernizacji ekosystemu innowacji, który musi opierać się na łatwym dostępnie do informacji i na ułatwieniach w zakresie procedur aplikowania o środki pomocowe;
innowacyjnych przedsiębiorstw w ramach sieci przemysłowych i kształcenia ustawicznego organizowanego przez platformy I 4.0 krajów UE;
jednolitej programowo edukacji i systemu kształcenia dorosłych – premiujących postawy innowacyjne i budujących obywatelską kulturę potrzeby uczenia się przez całe życie.

Uczestnicy obrad proponowali:

wykorzystanie programu rozwoju przemysłu 4.0 do budowy polskiej specjalizacji przemysłowej – szczególną uwagę poświęcono dronom, technologiom druku 3D oraz elektronice mocy,
wykorzystanie nowych szans biznesowych wynikających z Zielonego Ładu UE,
zapewnienie przemysłowi taniej energii poprzez przejście na system zasilania gospodarki z OZE i magazynów energii w całej UE;
uruchomienie programu wzmocnienia kompetencji w zakresie budowy bliźniaków cyfrowych.

Tematyka przemysłowa tegorocznego FG TIME doczekała się też podsumowania przez Fundację Platforma Przemysłu Przyszłości[1]. Przedstawiciel platformy zwrócił uwagę na problematykę cyberbezpieczeństwa i jej znaczenie dla bezpiecznego funkcjonowania zakładów przemysłu 4.0.

Cyfryzacja systemu finansowego

W trzecim dniu obrad, poświęconym udziałowi sektora finansowego w cyfryzacji, powrócono do prezentacji Premiera Morawieckiego, którą poświęcił KPO. Pandemia Covid-19 w sposób nagły, niespodziewany i zapewne na okres co najmniej 1,5 do 2 lat zatrzymała nie tylko dotychczasowy trend rozwojowy w gospodarce Polski, Europy i świata (w tym również w sektorze finansowym). W sposób obecnie nie do końca przewidywalny wpłynie na proces odbudowy gospodarki i udział sektora finansowego w tym procesie oraz zmiany w sektorze finansowym po jej zakończeniu. Dlatego tak istotne jest transparentne i partnerskie konsultowanie się środowisk fachowców gospodarczych i finansowych – m.in. w ramach Krajowego Planu Odbudowy – odnośnie procesów i procedur służących nie tylko prostemu powrotowi na ścieżkę wzrostu gospodarczego, ale także – co bardzo istotne – przy jednoczesnym uwzględnieniu nowych wyzwań klimatycznych i cywilizacyjnych (w tym dotyczących transformacji cyfrowej) określanych w perspektywie 2050 roku ogólnie jako tzw. Zielony Ład.

Finansowanie rozwoju technologii przemysłowych jest niezbędnym elementem odbudowy gospodarczej po pandemii. W kontekście tzw. Zielonego Ładu, w horyzoncie czasowym najbliższych 30 lat, szczególnie rekomendowane jest rozwijanie i konsekwentne stosowanie już przygotowanych nowych technologii (jak AI, blockchain, rozwiązania chmurowe) oraz znajdywanie dla nich nowych zastosowań. W perspektywie 3-ch dekad należy także przewidywać i prognozować powstanie kolejnych nowych technologii ICT. Innowacje te należy w jak największym stopniu wspierać ze środków budżetowych państwa, albowiem jest to warunek utrzymania tempa rozwoju kraju i wzrostu produktywności.

Prezentacja prof. Michała Polasika z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu pierwsze publiczne przedstawienie wyników jego paneuropejskiego badania sektora bankowego, ukazała potencjał rozwojowy „open bankingu” i znaczenie tego rodzaju usług dla firm i konsumentów. Istotne jest wsparcie takich badań przede wszystkim z myślą o ich praktycznym wykorzystaniu, z czasem także dla przygotowania 3 wersji europejskiej Payment Service Directive, ale ponadto w celu wzmacniania technologicznego aspektu rozwoju polskiego systemu finansowego.

Sektor finansowy uczestniczy w trzech równie ważnych procesach:

odbudowie gospodarki po pandemii,
odchodzeniu od finansowania sektora energetycznego opartego o przemysły wydobywcze,
przestawianiu aktywności gospodarczej na procesy i produkcje w sposób zgodny z celami Zielonego Ładu UE.

Aby nie utrwalać dotychczasowych rozwiązań i modeli biznesowych, wskazane jest jak najszybsze – w oparciu o aktualizowane regulacje prawne i nowe technologie oraz wynikające z pandemii nowe zachowania społeczne – koncentrowanie się na dążeniu do osiągania celów strategicznych, długofalowych, albowiem te mniejszej rangi i krótkookresowe w naturalny sposób zostaną w międzyczasie zrealizowane.

Ze względu na osiągniętą dojrzałość technologiczną polskiego sektora finansowego jest on już w stanie adopcji wielu współczesnych technologii, jak np. AI, rozwiązania chmurowe, blockchain. Problemem strukturalnym pozostaje kolejność i zakres wdrożeń tych i kolejnych technologii w poszczególnych instytucjach i firmach w sytuacji malejącej rentowności sektora finansowego. Szansą na dalsze unowocześnianie technologiczne sektora jest wspieranie legislacyjne i finansowe jego konkurencji, czyli przedsięwzięć określanych jako fintechy. Naturalnym katalizatorem zmian będą także przemiany zachowań detalicznych i korporacyjnych klientów sektora finansowego.

W odniesieniu do sektora finansowego, tradycyjnie silnie kontrolowanego poprzez system sztywnych regulacji, obserwujemy z jednej strony objawy przeregulowania w odniesieniu do zakresu powiedzmy tzw. tradycyjnej (acz stale unowocześnianej) bankowości, a z drugiej potrzebę tworzenia mocnych i skutecznych nowych regulacji np. w odniesieniu do kwestii cyberbezpieczeństwa czy analizy ryzyka w kwestiach związanych z wyzwaniami klimatycznymi.

W okresie pandemii sektor e-Commerce w Polsce zarejestrował wzrost obrotów o ok. 30%. Wejście do Polski wiosną 2021r. dwóch światowych gigantów (sklepu Amazon.pl oraz paczkomatów AliExpress) dodatkowo wzmocni rynek e-handlu w Polsce, ale z pewnością zapoczątkuje też wiele zmian. Należy działać na rzecz utrzymania rozwojowego trendu e-handlu i doskonalenia stosowanych wcześniej oraz udoskonalanych jego modeli biznesowych, stosowanych technologii, rozbudowy infrastruktury. Ważnym jest, aby ten proces w jak największym stopniu pozostawić regułom konkurencyjności i transparentności.

Po 12 latach od pojawienia się bitcoina i technologii blockchain nie ma wątpliwości, iż ich obecności w światowym systemie finansowym nie da się już pomijać. Mimo to cyfrowe pieniądze nadal budzą emocje, wątpliwości i są przedmiotem wielu, często przeciwstawnych, opinii. Istotnym tematem pozostaje CBDC (Central Bank Digital Currency). Na rzecz kompleksowego uregulowania cyfrowej waluty banków centralnych pracują już bardzo aktywnie eksperci w Azji na czele z Bankiem Ludowym Chin, ale także w Europie (jak w Estonii czy Szwecji), ale niestety nie w Polsce. Trwanie NBP w grupie ok. 20% banków centralnych, które nie angażują się w prace dotyczące CBDC, chluby nam nie przynosi i raczej źle rokuje przyszłości naszej gospodarki. Albowiem – idąc jeszcze dalej – obserwowane teraz wydarzenia dotyczące walut cyfrowych i technologii blockchain zainicjują wkrótce nowe powszechne zjawisko: tokenizację obrotu gospodarczego.

Usługi cyfrowe

Czwarty dzień FG TIME poświęcony był tematyce usług. Poruszono kwestie: budowy europejskiego rynku danych, przyszłości rynku medialnego, suwerenności cyfrowej oraz certyfikacji, sztucznej inteligencji w gospodarce, roli cyfryzacji w sektorze ochrony zdrowia jak i potencjału rozwojowego e-sportu.

Przedstawiciele GAIA-X przedstawili rozwój sektora danych w modelu federacyjnym. Polska powinna jak najszybciej włączyć się w ten europejski projekt budowy suwerenności rynku danych. Obecnie w GAIA-X nie ma ani jednej firmy z Polski, chociaż organizacja zrzesza już ponad 200 firm z Europy. Projekty administracji centralnej, np. Wspólna Infrastruktura Informacyjna Państwa (WIIP) powinny korzystać z dobrodziejstw synergii możliwych w tym projekcie.

W czasie dyskusji o rynku medialnym najważniejszym zagadnieniem był proces refarmingu częstotliwości wykorzystywanych do nadawania programów telewizyjnych w naziemnych multipleksach cyfrowych polegający na uwolnieniu części tych częstotliwości na potrzeby sieci 5G. Zważywszy tym samym na fakt, że sprzedaż uwolnionych zasobów częstotliwościowych przyniesie Skarbowi Państwa dodatkowe przychody, w ocenie nadawców zasadne jest zrekompensowanie nadawcom pełnych kosztów refarmingu. W chwili obecnej Urząd Komunikacji Elektronicznej analizuje koszty tego procesu i szacuje wysokość swoistej rekompensaty dla nadawców, której górny limit został jednak ograniczony w drodze ustawowej. Dodatkowym zagadnieniem była kwestia must carry/must offer. W ramach obecnych regulacji prawnych wypracowany został nowy standard rynkowy w zakresie obowiązków must carry/must offer z korzyścią dla widzów, operatorów rozprowadzających programy telewizyjne w Internecie, a także dla samych nadawców.

W kontekście cyberbezpieczeństwa i certyfikacji dyskutujący poparli budowę w Polsce centrów certyfikacji i wskazali, że to konieczny element Krajowego Systemy Cyberbezpieczeństwa służący ochronie suwerenności cyfrowej. Powinna być ona przy tym zapewniona w obiektywny sposób, z poszanowaniem wszystkich stron dialogu. Dyskutujący wskazali również na konieczność wydatkowania środków unijnych w ramach KPO i WRF 2021-2027 na cyberbezpieczeństwo.

W zakresie rozwoju sztucznej inteligencji przedstawiono wstępne wyniki najnowszego badania State of Polish AI 2021. Rynek z zadowoleniem przyjął uchwalenie Polityki AI przez rząd. Wskazano jednak tak w dyskusji, jak i w samym raporcie, że jako cel realizacji polityki powinny zostać określone wskaźniki sukcesu jej realizacji (KPI) oraz powinny zostać przeznaczone środki budżetowe na rozwój krajowego rynku AI. Ponadto firmy wskazały jako istotną potrzebę promocji spółek poza granicami kraju – to właśnie przede wszystkim w tej sprawie oczekują pomocy ze strony państwa.

Dyskutanci w panelu o cyfryzacji ochrony zdrowia wskazywali na nowe znaczące możliwości rozwojowe, na powstanie nowego obszaru gospodarki, jakie stwarza cyfryzacja obszaru zdrowia w Polsce i na świecie. W dyskusji ponoszono również kwestie zawarte w apelu skierowanym do strony rządowej o nazwie „Czas na cyfrową gospodarkę”. Jednym z szerzej omawianych postulatów była kwestia udostępnienia w Polsce zanonimizowanych i opisanych zbiorów danych medycznych na potrzeby rozwiązań sztucznej inteligencji (np. obrazowych, przebiegu i efektów leczenia). Wdrożenie tego typu rozwiązań poprawiłoby dostępność oraz jakość wielu usług medycznych.

W bloku dotyczącym e-sportu przedstawiciele branży omówili stan rozwoju rynku, podkreślając jego bardzo dynamiczny rozwój. Pojawiły się już pierwsze zespoły sponsorowane przez firmy i aniołów biznesu. Ciągle rynek jest jednak w jego początkowej fazie, a zatem posiada bardzo duży potencjał rozwojowy tak w odniesieniu do rynku krajowego, jak i międzynarodowego. .

[1] https://przemyslprzyszlosci.gov.pl/za-nami-forum-gospodarcze-time-cyberbezpieczenstwo-siec-5g-i-cyfryzacja-firm/